Wiślica - kościół kolegiacki p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Wiślica należy do najstarszych miejscowości w Polsce. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z IX wieku, gdy była ona centralnym ośrodkiem państwa Wiślan. W tym mieście Kazimierz Wielki ogłosił w 1347 r. statuty wiślickie. 

Od XVII w., m.in. w wyniku zniszczeń spowodowanych wojnami szwedzkimi, nastąpił powolny upadek miasta, zakończony w 1870 r. (po upadku powstania styczniowego) utratą praw miejskich, których do tej dziś Wiślica nie odzyskała. 

Kolegiata to diecezjalne sanktuarium Matki Bożej tzw. Łokietkowej. Gotycki, kamienny kościół kolegiacki wznoszono w latach ok. 1350-1360 i ok. 1370-1380 z fundacji Kazimierza III Wielkiego. Wybudowano go na pozostałościach dwu kolejnych kościołów romańskich: kościoła św. Mikołaja (z XI/XII w.) i kościoła z 3. ćw. XIII w. Po uszkodzeniach w 1915 r. wywołanych działaniami wojennymi (m.in. zawalenie sklepień) został częściowo zrekonstruowany w latach 1919-26. 

Obecnie kolegiata jest najokazalszym i najlepiej zachowanym kościołem z grupy pseudodwunawowych kazimierzowskich (Niepołomice, Stopnica, Szydłów).

Na uwagę zasługują:
Kamienna rzeźba tzw. Madonny Łokietkowej (zwanej również Matką Bożą Uśmiechniętą) z ok. 1270 r. słynąca z licznych cudów. W lipcu 1966 r. rzeźbę koronował prymas Stefan Wyszyński z krakowskim biskupem Karolem Wojtyłą.
Tablica erekcyjna z 1464 r. przedstawiająca Kazimierza III Wielkiego klęczącego przed Madonną z Dzieciątkiem.

Na ścianach prezbiterium polichromia rusko-bizantyjska z 1397-1400 r.
Pod kościołem odkryto relikty kolegiaty m.in. w krypcie odsłonięto unikatową na skalę europejską gipsową posadzkę pokrytą figuralnym rytem (z ok. 1170 r.) tzw. płytę wiślicką lub płytę orantów. Prawdopodobnie przedstawia Henryka, księcia sandomierskiego (syna Bolesława Krzywoustego) wraz z rodziną 

Obok kolegiaty znajduje się późnogotycka dzwonnica z ok. 1460-70 r. fundowana przez Jana Długosza (przebudowywana w latach 1872 i 1919). 

 Czteroboczna budowla o dwóch kondygnacjach ciosowych i dwóch ceglano-kamiennych, zwieńczona fryzem arkadowym z tarczami herbowymi.

Położenie: Wiślica, gm. Wiślica. pow. buski. woj. świętokrzyskie