Figura Maryi Królowej Polski w Sokolinie

Nazwa wsi pochodzi od imienia Sokoł, a najstarsza o niej wzmianka źródłowa pochodzi z 1326 r. z informacją, że już wówczas była siedzibą parafii. Dziesięcinę wieś oddawała początkowo opactwu Cystersów w Sulejowie, a od XV w. – miejscowemu plebanowi, w którego władaniu był też folwark, karczma i sadzawka. Właściciel wsi dziesięcinę płacił scholasterii wiślickiej. W 1827 r. było tu 30 domów i 183 mieszkańców,
a w 1997 r. – 89 domów i 293 mieszkańców. W XIX w. funkcjonowały tu młyn i cegielnia.

Figura wystawiona w 1917 r.

Położenie: Sokolina, gm. Czarnocin, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Zbór ariański w Kolosach

Do zboru prowadzi asfaltowa dróżka odchodząca od głównej drogi przez wieś w kierunku południowo-zachodnim. 

Po przejechaniu około 250 m po jej prawej stronie zobaczymy niewielki parterowy budynek. Wzniesiony został z czerwonej cegły na planie zbliżonym do kwadratu. 

W jednoizbowym wnętrzu zachowało się sklepienie kolebkowe z lunetami. Nad portalem wejściowym zwraca uwagę tablica z herbem Śreniawa, datą 1654 oraz inicjałami KM R W K (lub R) S L. 

Wacław Urban w opracowaniu "Epizod reformacyjny" (Kraków 1988) podaje, że to późny zbór ariański rodziny Rupniowskich. Niektóre inne źródła podają, że mógł to być zbór kalwiński lub luterański, a nawet dwór obronny.

Faktem jest, że po upadku reformacji, podobnie jak większość pozostałych po niej obiektów, służył jako zwykły lamus dworski. Niedawno pokryty został dachem z blachy, który zastąpił zniszczony gontowy. Stoi wprawdzie opuszczony na uboczu, ale ma za sobą epizod na ekranie. "Zagrał" bowiem w filmie Stanisława Janickiego "Sąd nad Braćmi Polskimi" z 1984 roku.

Położenie: Kolosy, gm. Czarnocin, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Figura św. Jana Nepomucena w Kolosach

Pierwsza wzmianka o Kolosach pojawia się u Długosza – wieś Colossi. W XIV i XV wieku własność Kurozwęckich. W 1370 roku król Kazimierz III Wielki przeniósł Kolosy na prawo niemieckie.Były one wówczas własnością Krzesława z Chodowa. Z rąk Kurozwęckich Kolosy przeszły pod władanie Dobiesława Kmity (XVw.). W XVI wieku wieś licząca 13 kmieci oraz 6 i pół łana, była we władaniu Piotra Królewskiego. W 1654 roku Rupniewscy wznieśli tu zbór ariański.

W 1827 roku było tu 37 domów i 271 mieszkańców.

W połowie XVI wieku majątek ziemski Kolosy nabył Łukasz Dąmbski. Dobra Kolosy składały się z folwarków Kolosy i Kosówka, a także wsi Kolosy. Wielkość dóbr wynosiła 571 mórg, ponadto znajdował się tam młyn wodny, staw, pokłady kamienia budowlanego.

We wsi znajduje się zabytkowa figura św. Jana Nepomucena, wystawiona w 1790 r.

 

Położenie: Kolosy, gm. Czarnocin, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Będziaki - przydrożny krzyż

Nazwa wsi pochodzi od staropolskiej nazwy osobowej Będzisz lub Będzin i po raz pierwszy w źródłach zapisana została w 1326 r. Dawniej Będziszyce i Będzice (tak podaje Długosz), w l. 1470- 1480 zapisana Bondzyschycze, Bandzicze. Dziesięcinę ze wsi pobierał biskup krakowski, a w części kantor wiślicki. Od XVI w. do końca I Rzeczpospolitej wieś królewska. W 1827 r. było tu 11 domów i 78 mieszkańców, a w 1997 r. 49 domów i 230 mieszkańców. W XIX w. wieś należała do gminy Złota.

 Przydrożny krzyż.

 

  Położenie: Będziaki, gm. Czarnocin, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Broniszów - przydrożny krzyż

Broniszów w wieku XIX – wieś w powiecie pińczowskim, gminie Kazimierza Wielka, parafii Kazimierza Mała, w górzystym położeniu, oddalona o 8 wiorst na wschód północ od Skalbmierza.
W 1827 r. roku było tu 29 domów, 157 mieszkańców
W roku 1880 – 35 domów, włościanie posiadali mórg 136. Ziemi folwarcznej było mórg 482, lasu 40 mórg,
We wsi były cztery stawy zarybione o powierzchni 6 mórg, kolejno były spuszczane służąc do irygaoji łąk. Domów folwarcznych było 5, innych zabudowań gospodarczych 8

Położenie: Broniszów, gm. Kazimierza Wielka, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Kamyszów - przydrożne kapliczki

Figura Maryi - wystawiona w 1927 r.

Przydrożny krzyż wystawiony przez mieszkańców Kamyszowa w 1905 r.

Drewniana kapliczka przy drodze gruntowej.

Położenie: Kamyszów: gm. Kazimierza Wielka, po. kazimierski, woj świętokrzyskie

Figurka św. Jana Nepomucena w Podgaju

We wsi Podgaje w niedalekim sąsiedztwie rzeki Nidzica znajduje się figura św. Jana Nepomucena.

Położenie: Podgaje, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Figurka św. Jana Nepomucena w Szczotkowicach

We wsi znajduje się przydrożna figurka Jana Nepomucena. Święty Jan Nepomucen jest patronem Czech, księży, żeglarzy, flisaków, budowniczych mostów i młynarzy. Wzywano go podczas powodzi i widziano w nim opiekuna mostów. 

Na jego wstawiennictwo zawsze liczyli ludzie niesłusznie posądzani, oczerniani, obmawiani. Święty Jan Nepomucen może też przychodzić z pomocą spowiednikom i spowiadającym się.

Położenie: Szczotkowice, gm. Działoszyce, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Figurka Maryi w Pierocicach

We wsi znajduje się figurka Maryi wystawiona przez mieszkańców Pierocic w roku 1954 w setną rocznice ustanowienia dogmatu niepokalanego poczęcia.

Położenie: Pierocice, gm. Działoszyce, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Dwór w Pierocicach

Wieś stanowiła przed wiekami gniazdo rodowe Pirockich - herbu Jastrzębiec, a później Pierockich posiadających herb Zawada. 

W roku 1900 właścicielem wsi oraz gospodarzem postawionego w XVIll wieku i gruntownie przebudowanego w latach 60. XIX wieku przez Mojżesza Moszkowskiego dworku został Feliks Osuchowski, herbu Gozdawa, powstaniec styczniowy. Po jego śmierci (w roku 1906) dworek przejął syn Arkadiusz.

 Zamieszkiwał w nim wraz z żoną Heleną z Godlewskich, z którą miał czworo dzieci. W latach międzywojennych parterowy dworek powiększono, dobudowując drugą kondygnację. Na parterze mieściło się siedem komnat; w drugiej kondygnacji okazała sień prowadziła do pomieszczeń mansardowych. Dzieci Heleny i Arkadiusza brały aktywny udział w ostatniej wojnie. 

Adam Osuchowski, który służył w 6 Pułku Strzelców Polskich po kampanii wrześniowej dostał się do niewoli niemieckiej. Szczęśliwie z niej uciekł, ale w roku 1943 aresztowany trafił do obozów w Auschwitz i Buchenwaldzie, które udało mu się przeżyć. Jego bracia, Gabriel i Antoni byli żołnierzami 120 Pułku Piechoty AK, a siostra Zofia była sanitariuszką. 

W czasie okupacji rodzina Osuchowskich pomagała aktywnie ukrywającym się Żydom. Po wojnie w dworku, już jednokondygnacyjnym, mieściła się przez długie lata szkoła podstawowa. Obecnie dwór jest nieużytkowany - popada w ruinę.

Położenie: Pierocice, gm. Działoszyce, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Figura św. Floriana w Skalbmierzu

W Skalbmierzu na placu należącym do Niepublicznego Przedszkola Sióstr Służebniczek NMP NP im. Edmunda Bojanowskiego znajduje się figura św. Floriana, ufundowana w 1912 r. przez Państwa Bączek. 

Pierwotnie figura znajdowała się w rynku. Wystawiona była w I rocznicę powstania straży pożarnej w Skalbmierzu. Po II wojnie światowej figurę przeniesiono na plac obok kościoła, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego.

Położenie: Skalbmierz, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Figura św. Tekli w Skalbmierzu

W Skalbmierzu u zbiegu ulic 1 Maja oraz Mikołaja Kopernika znajduje się na niewielkim wzniesieniu obok cmentarza parafialnego figura św. Tekli. Figura ta została wystawiona w roku 1815.

Święta Tekla jest patronką Tarragony w Hiszpanii i Santa Tecla w Salvadorze. Patronuje umierającym, cierpiącym na choroby oczu i bractwom św. Tekli; orędowniczka przed wężami i dzikimi zwierzętami, w czasie pożarów i zarazy.

Położenie: Skalbmierz, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Krzyż dziękczynny z figurami św. Rozalii i św. Rocha w Skalbmierzu

W samym centrum skalbmierskiego Rynku znajduje się krzyż z figurami św. Rozalii i św. Rocha. 

Społeczeństwo Skalbmierza ufundowało go w roku  1849 jako wotum dziękczynne za ocalenie od zarazy cholery w latach 1831-1848.

Położenie: Skalbmierz, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Kościół pw. Św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu

Powstanie pierwszego kościoła i miejscowości historycy wiążą z osobą palatyna króla Bolesława Krzywoustego – Skarbimira z rodu Awdańców.

Ufundował on kościół kolegiacki, przystosowany do zadań obronnych w 1234 r. W XV w. na zrębach romańskich prezbiterium i dwóch wież powstała nowa gotycka świątynia pw. św. Jana Chrzciciela.

 

 Kościół przez wieki był kilkakrotnie przebudowywany i restaurowany w I poł. XVII w., II poł. XIX w., w latach 1949-1952 oraz na przełomie latach 80.i 90-tych.

Świątynia orientowana, wzniesiona z kamienia ciosanego, o układzie bazylikowym, posiada trzy nawy. Od strony północnej i południowej – dwie wieże czworoboczne, czterokondygnacyjne z neogotyckimi hełmami. Przy nawie północnej i głównej od zachodu - kruchty. 

Prezbiterium wielobocznie zamknięte niższe od nawy głównej ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Ołtarz główny (1908 r.) wzorowany na pierwotnym z 1626 r. spalonym w pożarze, zawiera obraz Zwiastowanie z 1909 r. Aleksandra Mroczkowskiego. Nawę  główną od prezbiterium dzieli tęcza z końca XVII w. 

Na pokrytej dekoracją rośliną belce tęczowej - dwustronny krzyż z aniołkami oraz posągi Matki Bożej Bolesnej i św. Jana. Wnętrze kościoła zdobi osiem ołtarzy bocznych w stylu barokowym i rokoko. Kolejno są to datowane na XVIII w.: Matki Bożej z Dzieciątkiem z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem w Sukience z końca XVIII w., św. Anny, św. Grzegorza, Chrztu Pańskiego, Ukrzyżowania, ołtarz rokokowy w kaplicy z obrazem Matki Bożej, późnobarokowy z obrazem  św. Barbary z 1918 r. ,ołtarz serca Pana Jezusa z poł. XVIII w.  

Do zabytkowych elementów należą także: ambona z I poł. XVIII w. Chrzcielnica marmurowa, barokowa z drewnianą pokrywą z początku wieku XVIII z rzeźbą św. Jana Chrzciciela, epitafia, neogotycki konfesjonał, Dużą wartość zabytkową przedstawiają stalle barokowe z I poł. XVII w., bogato zdobione odrestaurowane w ostatnim czasie. 

Dawniej zasiadali w nich kanonicy kapituły kolegiackiej. Na początku stall – renesansowa ławka przełożonego kolegiaty wykonana w 1592 r. przez Bartłomieja Wachowskiego. Warto zobaczyć również słynny obraz „Pokłon Trzech Króli” (I poł XVII w.), autorstwo dzieła przypisuje się mistrzowi Jacobowi Jordaensowi.

Położenie: Skalbmierz, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Pomnik Niepodległości w Skalbmierzu

Na placu w pobliżu kościoła znajduje się Pomnik Niepodległości, postawiony w formie kolumny

zawierający tablicę granitową z poniższym napisem:

"PAMIĘCI OSWOBODZENIA WOLĄ BOGA I POŁĄCZENIA W DAWNĄ CAŁOŚĆ
ROZDARTEJ PRZEZ WROGÓW OJCZYZNY W LATACH 1772-1918"

 

Na lewej ścianie obelisku jest dodatkowa płyta z informacją:

U podstawy pomnika położona jest ukoście tablica granitowa z napisem:

"NIEZNANEMU ŻOŁNIERZOWI SPOŁECZEŃSTWO"

Powyższy pomnik został postawiony w roku 1928, w okresie obchodów 10 - lecia odzyskania niepodległości państwa polskiego. W okresie II Wojny Światowej pomnik został zniszczony. Odbudowa pomnika nastąpiła w latach 1984-1986.

Położenie: Skalbmierz, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Pomnik Martyrologii Mieszkańców Skalbmierza 5 sierpnia 1944 r.

W Skalbmierzu znajduje się pomnik upamiętniający pacyfikację ludności oraz stoczoną przez partyzantów i czołgistów radzieckich walkę o miasto. 

Skalbmierz był jedną z miejscowości „republiki pińczowskiej”. 

Został zajęty przez partyzantów 26 lipca 1944 r. W chwili odbijania przez Wehrmacht 5 sierpnia 1944 r. znajdował się w nim tylko 20 osobowy oddział Kedywu AK, który nie był w stanie obronić miasteczka. Po wkroczeniu wojska rozpoczęto pacyfikację. 

We wspomnieniach mieszkańców szczególnie utrwaliła się brutalność oddziału Ukraińców, którzy wrzucali dzieci do ognia, gwałcili kobiety, torturowali ludzi przed zamordowaniem, rabowali dobytek. 

Zawiadomione o pacyfikacji oddziały partyzanckie AK, BCh i AL stacjonujące w innych miejscowościach „republiki” przybyły z odsieczą. Partyzantom udało się również skontaktować z dowódcą dwóch czołgów z radzieckiej czołówki pancernej znajdującej się w Wiślicy. 

Dowódca pomimo braku rozkazu zdecydował się pomóc. Dzięki czołgom jednostka Wehrmachtu została wyparta z miasta. Podczas pacyfikacji i walk zginęło ponad 80 osób. Znaczna część miejscowości została spalona.

Dla upamiętnienia tego wydarzenia w 1946 roku wzniesiony został „Pomnik tragedii skalbmierskiej”. Postument pomnika zawiera sceny, jakie rozgrywały się podczas pacyfikacji, oraz nazwiska poległych i zamordowanych. 

Na postumencie stoi rzeźba kobiety z orłem u jej stóp. Autorem pomnika jest rzeźbiarz i grafik Jerzy Bandura.

Położenie: Skalbmierz, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie