Kościół Wniebowzięcia NMP w Kazimierzy Małej

Pierwsze wzmianki o parafii to XI wiek, obecny kościół - to druga połowa XX wieku.

XVI-wieczny falsyfikat pierwszego dokumentu fundacyjnego (opartego być może o wcześniejszy przekaz ustny) zawiera informacje o erygowaniu parafii w 1063 r., ostatecznie jednak rok 1326 przyjmuje się jako pierwszą wzmiankę o istnieniu parafii. Pierwotny kościół – drewniany, zamieniony na zbór kalwiński w 1551 r., po kilku latach został zwrócony katolikom. 

W 1698 r. ks. Jerzy Mokrski, miejscowy proboszcz zbudował dwukondygnacyjny kościół drewniany, zastąpiony nowym w latach 1839-1840, także drewnianym, konstrukcji zrębowej. Obecny, murowany z kamienia pińczowskiego, wzniesiony staraniem ks. Wincentego Bętkowskiego w latach 1958-1973, został konsekrowany w 1982 r. przez bpa Stanisława Szymeckiego.

 Plany nowego kościoła w Kazimierzy Małej sięgały czasów I wojny światowej, ale ostatecznie budowa ruszyła w 1958 r. i trwała do 1973 r. Kilkakrotnie ją przerywano, ale wielki zapał ks. Bętkowskiego i jego parafian sprawił, że kościół zbudowano, stary przenosząc do nowo utworzonej parafii Topola. Pozostało z niego kilka pamiątek, zachowanych w obecnym kościele.

Jest to ołtarz główny (ok. 1700 r.), rozsuwany, ze sceną Wniebowzięcia, i obraz Matki Bożej Częstochowskiej z I poł. XVII w., otoczony szczególna czcią. Całość wieńczy obraz św. Wojciecha (ok. 1700 r.). W prezbiterium jest obraz św. Józefa (XVIII w.), a na ścianie tęczowej prezbiterium – krucyfiks barokowy z końca XVIII w. Do ciekawszych zabytków zaliczana jest drewniana chrzcielnica w kształcie kielicha i organy firmy Rygier.

Kościół posiada współczesne witraże, oryginalne stacje Drogi Krzyżowej w formie fresków, wykonane przez Stanisława i Barbarę Szmuc z Krakowa oraz – utrzymane w tej samej tonacji – Sceny Ostatniej Wieczerzy i Zmartwychwstania w prezbiterium.

W parafii jest żywa pamięć o rodaku, ks. dr. Tadeuszu Jachimowskim ps. „Badwin”. Urodzony w 1892 r. w Kazimierzy Małej, zamordowany przez Niemców 6 sierpnia 1944 r. w Warszawie. W latach 1942-1944 naczelny kapelan AK. W kościele znajduje się tablica pamiątkowa.

Położenie: Kazimierza Mała, gm. Kazimierza Wielka, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Kurhan na Wieszczonce w Jakuszowicach

Pierwszego odkrycia dokonał jesienią 1911 roku mieszkaniec Jakuszowic Andrzej Radziszewski podczas wydobywania piasku ze wzgórza nad Nidzicą. 

 Na głębokości około 6 metrów natrafił na grób mężczyzny pochowanego wraz z koniem i bogatymi darami, jak miecz ze złotymi okuciami pochwy i rękojeści, złote okucie łuku czy zdobione złotem i srebrem oraz kamieniami szlachetnymi elementy stroju czy uprzęży końskiej. Znajdują się one obecnie w Muzeum Archeologicznym w Krakowie.

Naukowcy ustalili, że znaleziony w Jakuszowicach grób pochodzi z początku V wieku, a przedmioty związane są z kulturą Hunów, którzy najeżdżali wówczas Europę. Pochowany w nim mógł zostać wódz grupy plemiennej, będącej pod ich wpływem. W pobliżu tego grobu nazywanego huńskim lub książęcym archeolodzy pod koniec ubiegłego wieku odkryli osadę ludności kultury przeworskiej, zamieszkałą tam do V wieku, a także z wcześniejszych kultur. Znaleziono m.in. liczne elementy uzbrojenia, monety rzymskie, fragmenty naczyń, także szklanych i ozdoby.

Kurhan ma około 2,5 m wysokości i blisko 80 m obwodu, od pół wieku stoi na nim wieża triangulacyjna. Jest dobrze widoczny nie tylko z drogi przez wieś, ale i z Kazimierzy Wielkiej.

 Położenie: Jakuszowice, gm. Kazimierza Wielka, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Figura św. Jana w Jakubowicach

We wsi Jakubowice znajduje się przydrożna figura św. Jana.

Położenie: Jakubowice, gm. Działoszyce, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Figura św. Jana w Działoszycach

W Działoszycach przy ul. Pińczowskiej znajduje się przydrożna figura św. Jana.

Położenie: Działoszyce, gm. Działoszyce, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Figura św. Jana Nepomucena w Skalbmierzu

Przy drodze prowadzącej do Sielca Kolonii nad brzegiem rzeki Nidzicy znajduje się przydrożna figura św. Jana Nepomucena.

Położenie: Skalbmierz, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Przydrożna figura Maryi w Kujawkach

Kujawki położone są nad rzeką Jakubówką. w XV w. wieś należała do probostwa sandomierskiego. Natomiast wg spisu z 1827 r. było tu tylko 9 domów zamieszkiwanych przez 98 osób.

W centrum wsi znajduje się figura Maryi z 1921 r.

Położenie: Kujawki, gm. Działoszyce, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Figura św. Jana Nepomucena w Działoszycach

Przy drodze prowadzącej do Pińczowa znajduje się figura św. Jana Nepomucena. 

Figura pochodzi z XIX w.

Według przekazów, święty Jan Nepomucen był spowiednikiem Zofii, żony króla czeskiego Wacława. Za odmowę ujawnienia tajemnicy jej spowiedzi skazany został na tortury i śmierć w nurtach Wełtawy w 1393 roku. Na ołtarze wyniesiony został dopiero w 1729 roku. Jego kult jest szeroko rozpowszechniony także w naszym kraju, o czym świadczą bardzo liczne figury - zwłaszcza w małych miasteczkach i wsiach. Św. Jan Nepomucen jest także orędownikiem dobrej spowiedzi i honoru, chroni pola i zasiewy przed powodzią i suszą.

Położenie: Działoszyce, gm. Działoszyce, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Figura Matki Boskiej w Przybenicach

We wsi znajduje się przydrożna figura Matki Boskiej wystawiona w roku 1947.

W dniu 19 kwietnia 1870 r. urodził się w Przybenicach Władysław Karol Szerner - polski malarz. Jego ojcem był artysta malarz Władysław Szerner, po ukończeniu szkoły średniej wyjechał do Monachium, gdzie studiował w Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Johanna Caspara Hetericha, Gabriela Hackla i Wilhelma von Dietza. Równolegle był studentem na tamtejszym Uniwersytecie Technicznym, gdzie studiował agronomię. Ulubionym motywem jego obrazów są konie oraz sielskie sceny rodzajowe. Od 1894 wystawiał w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych, jego prace prezentowano również na wystawach organizowanych przez krakowskie i lwowskie Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Wielokrotnie tworzył kopie obrazów swojego ojca, podpisując je dodawał „iun” lub „jun” (junior).

Położenie: Przybenice, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Tablica pamiątkowa w Czarnocinie

W roku 2012 w Czarnocinie odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Żołnierzom Wojska Polskiego oraz Funkcjonariuszom Policji Państwowej związanym z gminą Czarnocin, 

którzy zostali zamordowani przez NKWD w Katyniu, Charkowie, Twerze-Miednoje w 1940 r.

W pobliżu tablicy wzdłuż drogi posadzono dęby pamięci w liczbie odpowiadającej ilości osób pomordowanych.

Położenie: Czarnocin, gm. Czarnocin, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Pomnik Tadeusza Kościuszki w Działoszycach

Pomnik Tadeusza Kościuszki odsłonięty został w 1922 roku w 105 rocznicę śmierci Wielkiego Polaka.

 Z rejonu Działoszyc pochodziło wielu kosynierów uczestniczących w słynnej bitwie pod Racławicami . Według legendy pierwszą noc po bitwie Kościuszko spędził w Działoszycach.

Położenie: Działoszyce, gm. Działoszyce, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Zabytkowa studnia w Działoszycach

Pierwotnie w Działoszycach była tylko jedna studnia, więc mieszkańcy wodę czerpali także z rzeki, do której odprowadzano również nieczystości.

Przy ulicy Pińczowskiej można zobaczyć wiekową studnię.

Położenie: Działoszyce, gm. Działoszyce, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Obelisk upamiętniający pielgrzymkę Jana Pawła II do Ojczyzny w Janowiczkach

Papież Jan Paweł II podczas pielgrzymki do Polski w sierpniu 2002 r. symbolicznie ucałował ziemię pobraną z pól, gdzie stoczona została zwycięska bitwa. Na pamiątkę tego wydarzenia w parku dworskim w Janowiczkach odsłonięto obelisk.

 

"Po ogłoszeniu insurekcji w Krakowie Tadeusz Kościuszko, obdarzony na czas wojny władzą niemal dyktatorską, wyruszył na północ, aby zmierzyć się z nadciągającymi wojskami rosyjskimi. Mniej licznymi, ale lepiej uzbrojonymi, wyszkolonymi i wyposażonymi w działa.
Armia Kościuszki liczyła około 4 tysięcy ludzi. Naprzeciw stały wojska gen. Aleksandra Tormasowa. Pierwsi zaatakowali Rosjanie powodując w szeregach powstańców spore zamieszanie. Sytuacja stawał się niebezpieczna i wtedy Kościuszko zdecydował się zaatakować środek wojsk nieprzyjaciela przy pomocy oddziały kosynierów i 4 kompanii piechoty oraz wsparciu artylerii.
Według słów rosyjskiego dowódcy Aleksandra Tormasova "chłopi uzbrojeni w piki szli do ataku z niewiarygodnym męstwem".
W pierwszym natarciu, osobiście dowodzonym przez naczelnika powstania, kosynierzy rozbili część piechoty wroga i zdobyli działa. Drugie starcie przeprowadzono na prawym skrzydle Rosjan. Brawurowy atak kosynierów zaskoczył piechotę nieprzyjacielską, żołnierzy rosyjskich ogarnęła panika. Bitwa została wygrana, a przybyły na pole walki oddział Denisowa, który miał okrążyć armię Kościuszki nie podjął walki. Rosjanie stracili około tysiąca ludzi i 12 dział. Straty polskie były o połowę mniejsze.
Bohaterski przywódca kosynierów Wojciech Bartos za swój czyn mianowany został chorążym i otrzymał nazwisko Głowacki. Wprawdzie Rosjanie zablokowali Kościuszce drogę do Warszawy, ale moralne znaczenie wygranej bitwy z udziałem chłopskich oddziałów miało wymiar historyczny. 
Bitwa pod Racławicami doprowadziła do rozszerzenia powstania na inne regiony kraju, a przede wszystkim do wybuchu 17 kwietnia 1794 insurekcji w Warszawie."

Położenie: Janowiczki, gm. Racławice, pow. miechowski, woj małopolskie

Pomnik Jana Pawła II w Racławicach

W 25 rocznicę pontyfikatu Jana Pawła II w Racławicach stanął pomnik papieża autorstwa prof. Akademii Sztuk Pięknych z Krakowa Czesława Dźwigaja.

Rzeźba papieża o wysokości 125 cm, wykonana w brązie, powstała z inicjatywy RCWP - Piotra Zaparta i prof. Andrzeja Głowackiego. Rzeźba umieszczona jest na potężnym głazie wydobytym w kamieniołomie w okolicach Krzeszowic. 

Na jego froncie znajduje się napis: "Janowi Pawłowi II w roku kanonizacji mieszkańcy ziemi racławickiej"

Tablica ta została odsłonięta w 2014 r.

Położenie: Racławice, gm. Racławice, pow. miechowski, woj. małopolskie

Figury Matki Boskiej oraz św. Jana Nepomucena w Rosiejowie

Dawniej wieś nazywano Rosiejowice, od staropolskiej nazwy osobowej Rosiej. Prowadzone tu od lat 20. XX w. badania archeologiczne potwierdziły osadnictwo z epoki neolitu sięgające 4000 p.n.e. Znaleziono tu szereg siekier krzemiennych, toporów kamiennych ceramikę oraz grobowce. Pozostawiła je ludność pucharów lejkowatych oraz kultury ceramiki sznurowej 3000 p.n.e. 

W pobliżu wsi kurhany z epoki brązu usypane przez ludność kultury trzcinieckiej – ok. 1500 p.n.e. Wieś zapisana w źródłach w 1376 w formie Roszeyow. Według Jana Długosza dziesięciny z tej wsi stanowiły uposażenie prebendy i kanonii zwanej rosiejowską przy katedrze krakowskiej. W 1581 własność kasztelanii krakowskiej – 13 1/2 łana kmiecego, 3 zagrodników bez roli, 5 komorników bez bydła, 1 rzemieślnik. W latach 1787-1792 właścicielem był szambelan królewski Antoni Bzowski. Był tu wówczas dwór, browar, młyn, karczma. 

We wsi mieszkało wówczas 5 żydów, którzy należeli do kahału w Działoszycach. W 1827 było tam 27 domów i 185 mieszkańców, w 1999 – 95 domów i 363 mieszkańców.

W 1918 we wsi należącej wówczas do tzw. Republiki Pińczowskiej doszło do strajku rolnego. Strajkujący uwiezieni przez ekspedycje karną w zabudowaniach folwarcznych, zostali uwolnieni w czasie odsieczy zorganizowanej przez Jana Lisowskiego.

Położenie: Rosiejów, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Przydrożny krzyż w Kobylnikach

Wieś ma średniowieczny rodowód. Pod koniec XIV wieku należała do wojewody krakowskiego Spytka z Melsztyna. W 1441 roku Jadwiga z Książa Melsztyńska wniosła ją w posagu Andrzejowi Tęczyńskiemu. 20 lat później ten starosta rabsztyński został zamordowany przez mieszczan krakowskich za pobicie płatnerza. Zdarzeniu temu poświęcona jest "Pieśń o o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego" anonimowego średniowiecznego poety.

Ostatnimi dziedzicami majątku byli Morstinowie. W XVIII wieku Kobylniki należały do Linowskich herbu Pomian. Tu w 1759 roku urodził się Aleksander Linowski, działacz i pisarz polityczny, poseł na Sejm Czteroletni, zwolennik reform uwieczniony przez Jana Matejkę na obrazie "Konstytucja 3 Maja 1791 roku", sekretarz Tadeusza Kościuszki w czasie insurekcji 1794 roku.

Położenie: Kobylniki, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Przydrożna figura Maryi w Krępicach

We wsi Krępice znajduje się przydrożna figura Maryi, wystawiona w 1904 r. na pamiątkę 50 lecia ogłoszenia dogmatu niepokalanego poczęcia NMP.

Położenie: Krępice, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj świętokrzyskie

Dwór w Ciuślicach

Od końca XIX wieku Ciuślice należały do Juliusza Slaskiego, pioniera przemian w rolnictwie i pierwszego wójta gminy Czarnocin. Do 1945 roku dziedzicem wsi był jego syn Władysław, który organizował m.in. "ruchomą bibliotekę".

 

 

Głównym majątkiem Juliusza Slaskiego herbu Grzymała (1836-1916) był Broniszów w gminie Kazimierza Wielka, gdzie od 1859 roku wprowadzał system płodozmianu w miejsce tradycyjnej trójpolówki, a także przeprowadził uwłaszczenie chłopów. W 1891 roku nabył od kupców żydowskich sąsiadujące ze sobą folwarki Ciuślice i Turnawiec w gminie Czarnocin. Miał w sumie ponad 500 hektarów ziemi. Uprawiał m.in. buraki cukrowe, które dostarczał do kazimierskiej cukrowni Łubna.

 Jeden z jego sześciu synów Władysław (1884-1946) gospodarował w Ciuślicach na 148 hektarach, był także właścicielem kamieniołomu. Ukończył studia w Akademii Rolniczej w Dublanach pod Lwowem i podobnie jak ojciec udzielał się społecznie. W okresie międzywojennym był członkiem Rady Głównej Centralnego Towarzystwa Rolniczego oraz prezesem tego towarzystwa i Związku Ziemian w powiecie pińczowskim.

 

 Władysław Slaski zajmował się także organizacją tzw. ruchomej biblioteki wśród ziemian na Ponidziu. „Dwanaście dworów wpłacało wartość zestawu trzech książek (6 rubli) i przechodziły one co miesiąc do innego dworu. Każdy z dwunastu dworów grudniowe tomy dostawał na własność i płacił prenumeratę na rok następny. Zestawy zamawiano w Krakowie u Gebethnera i Wolffa. Zamawiano dzieła z zakresu rolnictwa , ale także Szekspira, Rodziewiczówną.
Parterowy budynek z połowy XIX wieku jest dziś w stosunkowo dobrym stanie, dzięki obecnym właścicielom, którzy remontują dwór przywracając mu dawny blask.

Położenie: Ciuślice, gm. Czarnocin, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie

Figura św. Andrzeja w Miernowie

Pochodzenie nazwy wsi nie jest przez językoznawców dokładnie określone. Wywodzą ją od słowa mierny (słaby).
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1470 roku (Myernów). Przynajmniej od połowy XV wieku była to wieś królewska należąca do parafii Probołowice. Opisuje ją Jan Długosz. Zapisał on iż był tu folwark królewski i karczma. Do 1795 roku była to wieś królewska. Z opisu lustracyjnego z 1564 roku wiadomo się, że we wsi mieszkało jedenastu osiadłych kmieci na pięciu i pół łana ziemi. Płacili wtedy po dwa floreny podatku rocznie. Oddawano też dla władz królewskich podatek w formie: kur, sera i jaj. We wsi była też karczma z kawałkiem ziemi.

Według lustracji z 1661 roku, było pięciu kmieci (był to czas po „potopie” szwedzkim) płacących po 6 florenów podatku. Płacili też podatek w owsie i po kopie jaj rocznie. We wsi już nie zanotowano karczmy ani młyna (który zapewne był na początku XVII wieku). Wieś dzierżawili Stanisław Rogowski i jego żona Elżbieta. Dzierżawa była ustanowiona przez przywilej królewski z 7 IV 1653 roku wydany przez królową Ludwikę Marię.

Kolejną lustrację przeprowadzono w 1789 roku. Lustratorzy zapisali w tej wsi jest ról kmiecych 14, w których zastaliśmy gospodarzy siedemnastu. Płacili oni czynszu po 3 złote od roli, po 8 sztuk jaj i 2 korce owsa rocznie. We wsi mieszkało też czterech zagrodników, jeden chałupnik i dwóch czynszowników. Zanotowano też, że we wsi jest karczma z drzewa na węgieł budowana, słomą poszyta w tej izba szykowna z komorą.

 

 Na terenie Miernowa znajdują się kurhany z czasów młodszego neolitu (2600-1800 p.n.e.), w których znaleziono, podczas wykopalisk archeologicznych, naczynia pochodzące z tzw. kultury z ceramiką sznurową.

 

Położenie: Miernów, gm. Złota, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Kościół p. w. św. Jakuba Apostoła w Probołowicach

Według dziejopisa Jana Długosza pierwszy drewniany Kościółek został wybudowany w XIII w. W tym czasie miejscowość nosiła nazwę Probolowycze. 

Pierwszym znanym z kart historii proboszczem tejże parafii był Wiesław z Probołowic. Wiadomo także, że w XV w. tutejsze ziemie należały do Piotra Gnoińskiego herbu Rak.

 Niektóre źródła kościelne podają, że osada rozwijała się i ok. 1500 r. w Probołowicach wybudowano drugi drewniany Kościółek. Świątynie te na przeł. XVI i XVII w. zostały zajęte przez protestantów i zamienione na zbory. 

W XVII w. wieś przeszła w ręce Staszewskich.  Obecny Kościółek został wybudowany w 1759 r. przez proboszcza Jacka Kowalskiego. Stało się to dzięki dotacjom Magdaleny i Jerzego Zagórskich. Kościół jest drewniany, konstrukcji zrębowej, nawa na rzucie zbliżonym do kwadratu, prezbiterium węższe i niższe, zamknięte wielobocznie. 

Ołtarze, główny i dwa boczne, rokokowe. W bocznym ołtarzu znajduje się słynący łaskami obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, tzw. Probołowskiej, z XVII w. Kościół był odnawiany w 1982 r. i w latach 1993–1994.

 Podczas I wojny Światowej, jak wspominają zapiski z tamtego czasu, Austriacy zrabowali XVI-wieczny dzwon, „a do tego użyto aż 15 umundurowanych zbirów austriackich”. W okolicy rozgrywały się straszne sceny, kiedy od grudnia 1914 r. do maja 1915 r. na tych terenach przechodził front rosyjsko-austriacki. Panująca zaraza tyfusu zbierała obfite żniwo.

Położenie: Probołowice, gm. Złota, pow. pińczowski, woj. świętokrzyskie

Przydrożny krzyż w Grodzonowicach

Wieś Grodzonowice, wymieniana jest  w dokumentach historycznych z1360 r. Wówczas znajdowała się w powiecie skalbmierskim. Według Długosza Grodzonowice należały do biskupstwa krakowskiego.

Na podstawie krzyża można jeszcze dostrzec powoli zacierające się płaskorzeźby.

Położenie: Grodzonowice, gm. Skalbmierz, pow. kazimierski, woj świętokrzyskie